Αγαπητέ αναγνώστη, με την παρούσα σύντομη επιφυλλίδα δε θα ήθελα να υπηρετήσω τη συνήθη στις εθνικές μας επετείους φλυαρία, που όπως τελείται στις μέρες μας είτε από τηλεόρασης, είτε από σχολικού… “άμβωνος”, συνιστά δίχως άλλο πράξη απολαβής–απολαβής κοινωνικού επαίνου και χειροκροτημάτων γι' αυτόν που ομιλεί, πάρά, ως οφείλει, πράξη απότισης–απότισης τιμής σε εκείνους τους αμέτρητους που αρνήθηκαν, με βαρύτατο τίμημα, να γίνουν πειθήνιοι υπήκοοι στα κελεύσματα του φασισμού.
Διότι, γνωστέ μου άγνωστε αναγνώστη, αυτό είναι το νόημα, όπως από μέρους μου το αντιλαμβάνομαι σήμερα, 68 χρόνια μετά, του ελληνικού “ΟΧΙ” κατά την 28η Οκτωβρίου του 1940: ανυποχώρητη και αδιάρρηκτη άρνηση ενάντια στην ανεξέλεγκτη εξουσία της μίας και μόνον πολιτικής άποψης, της μίας και αποκλειστικής ιδεολογίας, της πρακτικής που αρνείται και αντιπαλεύεται με κάθε μέσον την αμφισβήτηση και την εκάστοτε έλλογη κριτική προσέγγιση.
Επιστρέφοντας κι εστιάζοντας στο χρονικό των ετών που προηγούνται και έπονται του Οκτωβρίου του ΄40, με την ιδιότητα του ερευνητή, έρχεται κανείς ενώπιον ορισμένων πολύ κρίσιμων, θα προσέθετα όχι στενά επιστημονικών, αλλά ευρύτερα πολιτικών ερωτημάτων:
1. Πώς είναι δυνατόν ο ελληνικός λαός, που αντέταξε ένα τόσο ηχηρό ‘Όχι” προς το Μπ. Μουσολίνι και προς ό,τι αντιδημοκρατικό και ιμπεριαλιστικό αυτός αντιπροσώπευε (θυμίζουμε, ότι είχε εισβάλει στην Αιθιοπία ήδη από το 1936 και στην Αλβανία τον Νοέμβριο του ‘39) να έχει προηγουμένως αποδειχθεί στην πλειοψηφία του σιωπηλός και αδρανής έναντι του δικτατορικού καθεστώτος που του είχε επιβάλει στον τόπο του, στον τόπο μας, από τις 4 Αυγούστου του 1936 ο Ιωάννης Μεταξάς;
2. Θα ήταν το πασίγνωστο και αξιοθαύμαστο από κάθε σκοπιά ”ΟΧΙ” η απάντηση που επισήμως και ρητώς δόθηκε από τον τότε Έλληνα πρωθυπουργό, εάν την πόρτα των συνόρων μας έκρουαν αντί των Ιταλών, οι Γερμανοί ναζί, δεδομένης της γνωστής και αρκετά ισχυρής γερμανοφιλίας του;
Και ιδού δύο ανοιχτά και αρκετά ενδιαφέροντα, κατά τη γνώμη μου, ερωτήματα όσον αφορά την επίσημη ελληνική ιστοριογραφία, όπως αυτή “πέρασε” στα σχολικά εγχειρίδια της μεταπολεμικής Ελλάδας έως και τα πολύ πρόσφατα χρόνια:
1. Γιατί ήταν τόσο ηχηρή η ανάδειξη του όχι ιδιαίτερα μακρού αλβανικού αγώνα, ενώ ταυτόχρονα τόσο αποτελεσματική η αποσιώπηση της αστραπιαίας ελληνικής υποχώρησης στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα έναντι των ναζί (κατάρρευση ελληνοβουλγαρικού μετώπου, Απρίλιος του 1941);
2. Σύμφωνα με ποιο επιστημονικό-ιστοριογραφικό κριτήριο, ο ηττημένος του ελληνικού εμφυλίου (1945-1949) που είχε αναπτύξει αποδεδειγμένη αντι-φασιστική δραστηριοποίηση την περίοδο 1941-1944, χαρακτηρίστηκε ως “μη αντιστασιακός”;
Δεν προσδοκώ ασφαλώς, αγαπητέ αναγνώστη, σε μία από μέρους σου άμεση απάντηση. Ας μου επιτρέψεις όμως να υποστηρίξω, πως η σημερινή εορτή που φέρει ένα τόσο έντονο ιστορικό βάρος, δεν είναι δυνατόν να περιορίζεται στην αισθητική τέρψη των καλλιτεχνημάτων που γέννησαν τα γεγονότα εκείνης της εποχής, και που, μέρος τους, γίνεται κάθε χρόνο αντικείμενο της καλλιτεχνικής/πολιτικής έκφρασης των παιδιών μας στις σχετικές σχολικές εορτές -πολύ δε περισσότερο να εξαντλείται στο στερεότυπο “εν-δύο” των συναφών παρελάσεων. Οφείλει να έχει και κάτι από την αγωνία της ιστορικής έρευνας. Και ως γνωστόν, η Παιδαγωγική και η Ιστορία, η Επιστήμη συνολικά, πάντα εκκινείται από την ερώτηση και ποτέ από τη βεβαιότητα.
Βεβαιότητες και μόνο βεβαιότητες, ακλόνητες και αδιαμφισβήτητες, πέρα και πάνω από τον πλέον τεκμηριωμένο κριτικό έλεγχο, διατύπωσε και εξακολουθεί να διατυπώνει, δυστυχώς, στις πολλές σύγχρονες μεταμφιέσεις του, ο φασισμός και το φερώνυμο αλάθητό του. Οι Έλληνες της 28ης Οκτωβρίου του 1940, με το παράδειγμα της αυτοθυσίας τους, του απηύθυναν ένα μεγαλοπρεπές όσο και σπαρακτικό -όπως εν συνεχεία αποδείχτηκε- “Όχι”, για το οποίο κάθε φίλος της ανθρωπιάς και της ελευθερίας όπου γης, και όχι στενά και υποχρεωτικά ελληνικής καταγωγής ή παιδείας, στέκεται με συγκίνηση, αποδίδοντας τιμή και πένθος. Πένθος και τιμή.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου