Για την «κρίση»

«Υπάρχει καμία εγγύηση σωστής αναπτύξεως εδώ

μέσα στον τόπο αυτό; Ποτέ.

Αλλά βέβαια ο τόπος μας προχωράει

πάντα με τις εξαιρέσεις του.

Έτσι θα προχωρήσουμε και στο μέλλον.»

Μάνος Χατζιδάκις (1990)

Μετράει μήνες πια η λεγόμενη «κρίση» των δημοσιονομικών μας δεικτών. Εξ ου κι ορθώς έχει παρατηρηθεί, πως η διατύπωση της εγκιβωτίστηκε βολικά στον οικονομικό τομέα. Αυτό εξάλλου ανακυκλώνουν τα ΜΜΕ – ή μήπως όχι; Τη βία της μικρο-λογιστικής: μείον τόσο τα έσοδα, συν …όσο τα έξοδα. Μικρο-λογιστική, είπαμε. Όχι, μικρο-βία. Κάθε άλλο.

Είναι σε θέση άραγε τα αντανακλαστικά μας ως κοινωνία να ενεργοποιηθούν άμεσα κι επαρκώς, προκειμένου να ιδωθεί το φαινόμενο της κρίσης πέρα από την οικονομική του υπόσταση; Φαίνεται δύσκολο. Εκτός εποχής. Σχεδόν μάταιο. Η δυτικού τύπου κατανάλωση αναδόμησε εντός κι εκτός μας εθισμούς και προτεραιότητες εκ θεμελίων. Όπου θεμέλια, ίσον ενορμήσεις, έξεις κι επιθυμίες. Κι επιπλέον: ίσον κοινό – συλλογικό φαντασιακό.

Για τις αποχρώσεις του συλλογικού φαντασιακού των Νεοελλήνων πολλές αντεγκλήσεις μπορούν να καταγραφούν. Και ορθώς: ένα πρισματικό ζήτημα μόνο με εξίσου πρισματικό τρόπο επιλύεται ως ένα (ικανο)ποιητικό βαθμό.

Οι απευθείας συνέπειες όμως της επικράτησής του στην πολιτική σφαίρα είναι τοις πάσι γνωστές: κομματοκρατία, μιντιοπληξία και διαφθορά – ενοχλητικά εάν κι εφόσον περιέχουν τον απέναντι. Σπανίως εάν περιέχουν τον εαυτό μας. Δεκάδες οι πρόχειρες προφάσεις και οι δωρεάν ένθεν κακείθεν δικαιολογίες.

«Η πιο άμεσα εντοπίσημη λειτουργία του μεταπολιτευτικού φαντασιακού μας», θα σχολιάσει ο κυνικός αντίλογος: η αυτόματη διαδικασία της απενοχοποίησης. Τί στο δαίμονα φαντασιακό είναι, ίσως ο ίδιος νους διερωτηθεί ρητορικά, αν δεν δίνει στις περιφερόμενες αξίες (τα φανερά ή κρυφά άξιον εστί του καθενός) την τονικότητα όπου αυτές θα σταθούν; Εντός κι ενώπιον μας.

Είναι πλέον πλεονασμός με βάση τα παραπάνω να το πούμε ωμά κι απερίφραστα, πως η κρίση που διερχόμαστε είναι κρίση πνευματικού χαρακτήρα;

Όχι.

Τίποτα από τις λέξεις μας που αντέχουν το φορτίο της αυτογνωσίας και της τόλμης, δεν είναι περιττό. Από τις λέξεις κι όλα τα σύνεργα της τέχνης που αντιστέκεται στις επιμέρους μόδες, πλην όμως παραμένοντας βουτηγμένη στα κύματα της εποχής της ακριβώς ίσα ίσα, για να μην είναι ένα ακόμη ασπόνδυλο των μανιφέστων και των πάσης φύσεως «εργαστηρίων».

Λέγεται, πως σε περιόδους κρίσεως επωάζονται μεγάλα έργα τέχνης. Αληθές, όσο και παραπλανητικό. Ένα βλέμμα και μόνο στην πρόσφατη ιστορία του «σύντομου» 20^ου αιώνα αρκεί. Ας περιοριστούμε στο ότι σε τέτοιες περιόδους πληθαίνουν οι κατά Χατζιδάκι εξαιρέσεις. Ως «Νησίδες» τις προτρέπουμε και τις προσκαλούμε.

Στο έργο και στο αύριο.

1η δημοσίευση:

"ΝΗΣΙΔΕΣ", περιοδικό τέχνης και λόγου, τεύχος 5ο

Οι φωτογραφίες από το Φωτογραφικό ένθετο της Μ. Πάσσαρο