Κύμα πάνω, κύμα κάτω

Εικαστικό έργο: Kevin Adam

Κύμα πάνω, κύμα κάτω, 

ο αμμώδης βίος

 και λαθραίο μακροβούτι...

Άσπρο, μαύρο!

Φωτογραφία: Lorenzo Zucchi

-Άσπρο, μαύρο!

-Σαν τα πιόνια στην σκακιέρα; 

-Όχι…

-Σαν τις μορφές του παλιού σινεμά;

-Όχι…

-Σαν τις ρηχές μας απόψεις για τους ανθρώπους;

-Όχι, φυσικά.

-Τότε;

-Σαν ανοιχτά φτερά!

4 αναγνωστικές τέρψεις – προτάσεις

1.      Τα αποσυρθέντα βιβλία: Έθνος και σχολική Ιστορία στην Ελλάδα, 1858-2008» του Χάρη Αθανασιάδη (εκδ. Αλεξάνδρεια, 2015): εξαιρετική ιστορική μελέτη πάνω στα βιβλία που αποσύρθηκαν απ’ τα σχολικά προγράμματα, σε μία περίοδο 150 ετών του εκπαιδευτικού μας συστήματος. Γραμμένη με εκφραστική διαύγεια και λεπτομερή τεκμηρίωση την ξαναδιαβάσαμε με την ευκαιρία της πρόσφατης επανακυκλοφορίας της από την εφημερίδα «Τα Νέα».

Κατά τη γνώμη μας, αποτελεί απαραίτητο ανάγνωσμα για κάθε εκπαιδευτικό που επιθυμεί να καλλιεργεί δια βίου την επαγγελματική κι επιστημονική του αυτοσυνειδησία – και φυσικά τον αναστοχασμό του σε ζητήματα εκπαιδευτικής ιδεολογίας και δημόσιας ιστορίας.

Για τον εκπαιδευτικό μόνον; Όχι, για κάθε ενεργό πολίτη.

 

2.     «Η ψυχή της μαριονέτας», του John Gray (Μετ. Γ. Λαμπράκος, εκδ. Οκτώ, 2017): καλογραμμένο δοκίμιο πάνω στις αθέατες αναβλαστήσεις  του γνωστικισμού στον κοσμικό τρόπο σκέψης και στις ορθολογικά στοχαζόμενες κοινότητες ανθρώπων.

Κεντρικό ερώτημα: Ποιο είναι το περιεχόμενο της ελευθερίας σε μία βούληση που υποκινείται και -σε μεγάλο βαθμό- καθορίζεται από την βιολογία της – και ποιά είναι η ταυτότητά της σε μία βούληση δίχως αυτούς τους προκαθορισμούς;

Η οξεία κριτική του Γκρέυ αποκτάει ιδιαίτερο ενδιαφέρον όταν στρέφεται έναντι όσων στοχαστών διαβάζουν μεροληπτικά τις στατιστικές σχετικά με τα θύματα του πολέμου κατά τους τελευταίους 2 αιώνες κι, επιπλέον, καμαρώνουν για το πολιτικό πλεονέκτημα της Δύσης σε ζητήματα βίας, δημοκρατίας και ειρήνης.

Διαθέτουν κι άλλες όψεις τα πράγματα –πέρα, δηλαδή απ’ την προφάνεια τους κι απ’ τις παραπλανητικές διαθλάσεις των προκαταλήψεων μας– κι αυτές τις αναδεικνύει με την γραφή και, ευρύτερα, με την στάση ...αλογόμυγας, που εκφράζει επί δεκαετίες o ευρυμαθής άγγλος πολιτικός φιλόσοφος.

 (Από την εκτενή εργογραφία του θα προτείναμε επίσης την μελέτη: «Μαύρη λειτουργία: Η αποκαλυπτική θρησκεία και ο θάνατος της ουτοπίας» – επίσης απ’ τις εκδ. Οκτώ, σε μετ. Γ. Λαμπράκου, 2009).

 

3.     Και τέλος, οι δύο πρώτες ποιητικές συλλογές της Αθηνάς Βογιατζόγλου («Ερωτοπαίγνια», 2019 & «Πορτρέτα», 2021 – εκδ. Κέδρος). Μία καινούργια ποιητική φωνή. Καινούργια, παρότι μετέρχεται παλαιά, πλην όμως ανεξάντλητα «σύνεργα»: κυρίως την υψηλόβαθμη αφαίρεση και την μεταφορά.

Η ευρηματική διαπλοκή τους και, κυρίως, η καθαρή απεικόνιση του στίχου της Βογιατζόγλου συνδιαμορφώνουν ένα ποιητικό αποτέλεσμα που κομίζει δύναμη και βαθιά συγκίνηση. Σαν τις μεστές κι ευφάνταστες ταινίες μικρού μήκους. 

Ανάγλυφο δείγμα γραφής:

 

 

Helene Schjerfbeck

Έπεσε στα πέντε από τη σκάλα
κι έμεινε κουτσή. Μεγάλωσε
με πινέλα και χρώματα.
Ζωγράφιζε τον άντρα που ανέλπιδα πόθησε,
κυρίως όμως τη μορφή της.
Έδειξε πώς σπάνε μες στα χρόνια
του προσώπου οι γραμμές,
πώς τα μαλλιά ηττημένα υποχωρούν,
πώς γίνεται το στόμα τρύπα δέους
μπρος στου θανάτου το μυστήριο
και βάραθρα ανοίγονται στις κόγχες
των ματιών.
Σπουδή στο άφθαρτο οι αυτο-
προσωπογραφίες της·
από τη ροδαλή απορία της νιότης
στης γνώσης το σκοτάδι.

[Από την συλλογή «Πορτρέτα» (σελ. 33), το εξώφυλλο της οποίας κοσμείται από 2 αυτοπροσωπογραφίες της Schjerfbeck]

 

1η δημοσίευση: εφημ. ΡΟΔΙΑΚΗ [15/5/2022]

https://www.rodiaki.gr/article/476540/tesseris-anagnwstikes-terpseis-protaseis

Βαγγέλης Παπαθανασίου [1943 – 2022]

Μυστήριο ο ήχος για σένα κι αποκάλυψη

Ούτε της φύσης πλάγιο δώρο

Ούτε της νεκρής σπουδής κυματισμός

 

Μυστήριο ο ήχος για σένα

κι ανακάλυψη!

 

Βαγγέλης Παπαθανασίου

[1943 – 2022]

[Ευγνωμοσύνη και πένθος για έναν ακόμη δάσκαλο μας που έφυγε σήμερα από τα εγκόσμια έχοντας μας δείξει προηγουμένως πως και οι νότες –μέσα στην απειρία τους– όπως οι άνθρωποι και τα όνειρά μας από την ύλη των αστεριών είναι φτιαγμένες]

Μπέρτραντ Ράσσελ: ένας δάσκαλος που διαλέξαμε

Πλάι στους δασκάλους που η τύχη ή (πιο συχνά) η ατυχία έφερε στο διάβα μας  – υπάρχουν κι εκείνοι που διαλέξαμε να λειτουργήσουν ως φωτοδείκτες ανηφορίζοντας στον χρόνο – και που με δική μας πρωτοβουλία μαθητεύσαμε στο έργο και στο παράδειγμά τους.

Ένας απ’ αυτούς, μιλώντας σε τόνο εξομολογητικό, ήταν ο Μπέρτραντ Ράσσελ (1872-1970) – μια διακριτή περίπτωση φιλοσόφου και μαθηματικού, που, παρότι η γενιά μου δεν βρήκε το άστρο του στην ακμή του, –σε αντίθεση, δηλαδή, με όλες τις προηγούμενες του 20^ου αιώνα–, εξακολουθεί να τον ανακαλύπτει σταδιακά, έχοντας μάλιστα, σε μεγάλο βαθμό απαλλαγεί απ’ τις παρωπίδες που εμφάνιζαν συχνά οι οπαδοί και οι πολέμιοι του παλαιότερα.

Διότι η σκέψη και η ευρεία πνευματική κληρονομιά του Ράσσελ δεν έχει την παραμικρή σχέση με αγελαίες, επιπόλαιες και δογματικές ετικέτες ή, πολύ περισσότερο, με αντίστοιχες, στημένες ιδεολογικές συνομαδώσεις.

Η σκέψη που αμφισβητεί τον εαυτό της με την ίδια γενναιότητα που επεξεργάζεται κριτικά τον κόσμο, δεν λειτουργεί εν τέλει αυτοαναφορικά ή υπό την πίεση τεχνιτών και κατά φαντασίαν περιορισμών. Είναι σε διαρκή κι ανοιχτό διάλογο με τα γεγονότα, τις αιτίες και τους μύθους που τα διαπλέκουν και τα νοηματοδοτούν.

Ο Ράσσελ στο μεγαλύτερο μέρος του έργου του έβλεπε μια τριπλή αποτυχία: ένιωθε πως απέτυχε να χτίσει ένα οικοδόμημα βέβαιης γνώσης, να αλφαβητίσει τα μαθηματικά πάνω στην λογική, να προάγει στην ηθική κρίση των ανθρώπων τον κοινό παρανομαστή που οφείλει να σχηματίσει η αγάπη απ’ την μία και η ολοένα αυξανόμενη επιστημονική γνώση απ’ την άλλη.

Ναι, δεν αστοχεί: σ’ έναν βαθμό πράγματι απέτυχε – με έναν τρόπο όμως που θα τον ζήλευαν χίλιοι σημερινοί ζηλωτές των λεγόμενων success stories.

[Η εποχή μας, όσο ποτέ άλλοτε, υποκλίνεται στους θριάμβους της επιτυχίας – απωθώντας  ή παραγνωρίζοντας την τυραννική της όψη ακόμη και σε όσους την γεύονται, αποσιωπώντας κυρίως, πως η ζωή είναι «ανήφορος» και «κατήφορος» και πως τούτα τα δύο είναι ανόμοιες μόνον ονομασίες του ίδιου δρόμου].

Όλες οι αποτυχίες του Ράσσελ ήταν πολλαπλά εποικοδομητικές, για την συλλογική μας πείρα, διότι –ας περιοριστούμε για την ώρα μόνον σε αυτό– μας έδειξαν το επίπλαστο των ονειροφαντασιώσεων μας: ότι τάχα υπάρχει σίγουρη γνώση, ότι η λογική και τα μαθηματικά είναι το ένα και το αυτό και τέλος, ότι μαθαίνουμε όλοι ανεξαιρέτως από τα λάθη μας (ή για να κάνουμε το αντι-πλατωνικό μας υπαινιγμό πιο ευκρινή: αρκεί να  ξ έ ρ ε ι ς , για να κάνεις το σωστό).

Τα μονοπάτια που ακολούθησαν τα ερευνητικά, τα πολιτικά-ηθικά και τα φιλοσοφικά εγχειρήματα του Ράσσελ υπάρχουν στα δεκάδες βιβλία του και στην ακόμη, δυστυχώς αμετάφραστη στα ελληνικά, «Αυτοβιογραφία» του (τρίτομο έργο αρχικά: 1967-1969 – σήμερα κυκλοφορεί σε ενιαίο τόμο από τις εκδ. Routledge). Εκεί θα βρει κανείς τις ποικίλες όψεις μιας ξεχωριστής διάνοιας που χαρτογράφησε όσο λίγες τα ανθρώπινα, όπως επίσης θα εντοπίσει τα μεγαλειώδη λάθη, τις σκληρές ματαιώσεις και τις ποικίλες της διαψεύσεις.

Αν ο Νίτσε (ο οποίος, σημειωτέον, στις περισσότερες του πλευρές βρήκε απέναντι του τον Ράσσελ) μάς προέτρεψε να γίνουμε αυτό που είμαστε, ο Ράσσελ μάς υπέδειξε να μη λογαριάζουμε το κόστος μίας τέτοιας στάσης. Τα πάθη μας, ούτως ή άλλως εξουσιάζουν την ζωή μας.

Σχετικά με τα οικεία του πάθη, στην αφετηρία κιόλας της «Αυτοβιογραφίας» του, σημειώνει:

«Τρία πάθη, απλά, αλλά κατακλυσμιαία, εξουσιάζουν τη ζωή μου: Η λαχτάρα για αγάπη, η αναζήτηση της γνώσης και η αβάσταχτη θλίψη για τα βάσανα του ανθρώπινου είδους».

            Με την μεριά της ζωής – της γνώσης και της αγάπης, επομένως.

Ελιξίριο

Πάνος Δρακόπουλος – Γιάννης Φαινέκος

«ΕΛΙΞΙΡΙΟ»:

νέο ΕP

Μόλις κυκλοφόρησε από την Records DK https://distrokid.com/hyperfollow/panosdrakopoulos/--elixir

 

Φωτογραφία εξωφύλλου: Ξενοφών Μαντινειός

 

Διατίθεται σε όλες τις μεγάλες μουσικές πλατφόρμες και τις ψηφιακές μουσικοθήκες.

 

SPOTIFY:

https://open.spotify.com/album/5oVAf3YhAS8JTzRXkS8XWu?si=EiY2ORliSP6JVjbrIA9fsQ&fbclid=IwAR2FTqkhjwrmwbGtfNBYu2mpQS5CZwjnlYhHKga5owOM-naEhi-3W4fTkwI&nd=1

Λίγα λόγια για το EP:

 

Με τον Γιάννη Φαινέκο είμαστε φίλοι και συνεργάτες ήδη απ’ την εποχή των κοινών φοιτητικών μας χρόνων στην Ρόδο – πριν ακόμη, σχηματίσουμε τους «Ετεροθαλείς» (1997-2003), οι οποίοι συντέλεσαν σ’ έναν σημαντικό βαθμό στην μουσική μας ενηλικίωση. Κι ενώ αγαπάμε με τον εξίσου σύνθετο και δημιουργικό τρόπο το σχολείο ως παιδαγωγοί, ζώντας πια σε άλλα μέρη, με την πάροδο των ετών, δεν υποχώρησε ούτε κατά μία σταγόνα η δίψα μας να παίξουμε και να γράψουμε καινούργια πράγματα.

Συχνά έχω το προνόμιο να είμαι απ’ τους άμεσους ακροατές των νέων του τραγουδιών, ενώ δύο φορές, μόλις, είχα την σπάνια πρωτιά να είμαι αναγνώστης στίχων που προόριζε, για να τραγουδηθούν. Και τις δύο τούτες φορές άρπαξα την ευκαιρία να γίνουν τραγούδια από μένα.

Κι έτσι γεννήθηκαν, κατά σειρά, το «Μου ‘το χεις πει τόσες φορές» και το «Ελιξίριο». Τα τραγούδια που περιλαμβάνονται στην παρούσα έκδοση: Ελιξίριο, (Records DK, 2022).

Ο Γιάννης είναι ξεχωριστό ταλέντο στιχουργού. Έχει διαρκώς στο μυαλό του όλα τα σοφά διδάγματα για λιτότητα και, συνάμα, πύκνωση της έκφρασης, που ο ίδιος ορισμένες φορές αφήνω στην άκρη, ενδίδοντας στον πιο ωραίο πειρασμό που υπάρχει όσον αφορά τις λέξεις: το νόημα να κυματίζει.

Για τον Γιάννη είναι, από ένα σημείο κι έπειτα, άλλης υφής οι πειρασμοί: το συχνό λογοπαίγνιο, η διαρκής αιώρηση μεταξύ της κυριολεξίας και της μεταφοράς και μια αχλή προσωπικού μύθου περιπλάνησης κι αμφισβήτησης, τα στοιχεία του οποίου είναι ευδιάκριτα ακούγοντας κι άλλα του τραγούδια. Ή, ακόμη, διαβάζοντας τα ποιήματα που δημοσίευσε στην συλλογή «Αιωρήσεις» (εκδ. Περισπωμένη, 2017).

Τα δύο κομμάτια μας είχαν ηχογραφηθεί εδώ και αρκετά χρόνια – ο τελικός τους ήχος όμως δεν ήταν ικανοποιητικός παρά μόνο μέχρι τις αρχές του χρόνου, όταν τα ξαναέβαλα ενώπιον μου με μία όρεξη νεοφώτιστου μαστόρου.

Εύχομαι όπως σας προσφέρονται να τους προσφερθείτε.

Και να συνταξιδέψουμε.

 

Τις πιο θερμές μας ευχαριστίες στον Ξενοφώντα Μαντινειό (Fon)

για την ηλιοτροπική φωτογραφία του εξωφύλλου.

 

Πάνος Δρακόπουλος

 

 

Βιογραφικά Σημειώματα:

 

Ο Πάνος Δρακόπουλος γεννήθηκε στον Πειραιά, τον Αύγουστο του 1975. Τα πεδία των σπουδών του είναι: παιδεία και φιλοσοφία. Διδάσκει σε σχολεία της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης. Είναι μέλος της συντακτικής ομάδας του περιοδικού τέχνης και λόγου «Νησίδες» και ιδρυτής του Εργαστηρίου δημιουργικής ανάγνωσης και γραφής «Το Κοχύλι». 

Έχει δημοσιεύσει 5 ποιητικά βιβλία και την μετάφραση της τελευταίας συλλογής ποιημάτων του J. D. Morrison “An American Prayer” – όλα τους απ’ τις εκδ. Γαβριηλίδης.

Παράλληλα, γράφει μουσική για το θέατρο, τη βίντεο αρτ – καθώς και κύκλους τραγουδιών και μελοποιήσεων. Με το μουσικό του βιβλίο «Ένας κο­μή­της μα­γι­κός» (Ιστό­το­πος: https://panos-drakopoulos.wixsite.com/enas-komitis-magikos / Records DK, 2021) επιχείρησε να συνενώσει την ποιητική και την μουσική του γραφή. Το άλμπουμ του «Πάγος και Φωτιά» (Records DK, 2021) αποτελεί τον πρώτο του κύκλο ορχηστρικής μουσικής.

Μόλις κυκλοφόρησε το νέο του EP, σε στίχους του Γιάννη Φαινέκου, με τίτλο «Ελιξίριο».

 

Ο Γιάννης Φαινέκος γεννήθηκε το 1974 στην Αθήνα. Ζει και εργάζεται ως δάσκαλος στη Νίκαια. Σκαρώνει στιχάκια και μελοποιεί τραγούδια τα τελευταία 27 χρόνια.

Το 2017 εκδόθηκε η ποιητική του συλλογή με τον τίτλο «Αιωρήσεις» από τις εκδόσεις  «Περισπωμένη».

 

 

Πρόσκληση - για την Χώρα των θαυμάτων

Προς τις φίλες και τους φίλους της μουσικής που γράφω και ηχογραφώ – οι οποίοι θα ήθελαν άμεσα να ενημερώνονται για τις επόμενες παραγωγές που προσεχώς θα κυκλοφορήσουν: μπορούν να πατήσουν στο Spotify (όπως και σε κάθε αντίστοιχη μουσική πλατφόρμα) το κουμπάκι «Ακολούθησε» (νεοελληνιστί: «Follow»).

 

Το κουμπάκι αυτό μοιάζει, μ’ έναν τρόπο, να ενεργοποιεί τον δρόμο που άνοιξε ο Λευκός Λαγός στην Αλίκη. Για να οδηγηθούν παρέα στην Χώρα των θαυμάτων.

 

Εκεί θα συναντηθούμε.