Δύο ξεχωριστές αναγνωστικές τέρψεις – του Αυγούστου

1.      1.      R. P. Feynman, «Το νόημα των πραγμάτων», Σκέψεις ενός πολίτη-επιστήμονα, Μετ: Γ. Βαρουξής, εκδ. Κάτοπτρο, Αθήνα, 1998.

 

«Το νόημα των πραγμάτων»: 3 διαλέξεις του κορυφαίου φυσικού -εν έτει 1963- που διερευνούν την σχέση της επιστήμης με την κοινωνία, την πολιτική και την θρησκεία.

 

Μας αφορούν τούτες οι σκέψεις – έπειτα από περίπου 6 δεκαετίες;

 

Πάρα πολύ – είναι η συνοπτικότερη απάντηση.

 

Για 3 βασικούς λόγους: πρώτον, ο κόσμος μας παραμένει ανεπιστημονικός με την έννοια που περιγράφει ο Φάυνμαν (ο όρος ‘ανεπιστημονικός’ αποδίδει το γάτζωμά μας σε δογματικές αρχές και φανταστικές αλήθειες – Η στάση εκατομμυρίων ανθρώπων απέναντι στην πανδημία το έδειξε αυτό ολοκάθαρα), δεύτερον, θεωρώ περισσότερο αναγκαία από ποτέ, μία φιλοσοφία της αβεβαιότητας και γι’ αυτό της διαρκούς κριτικής εγρήγορσης (η επιστήμη διαρκώς αμφισβητεί τον εαυτό της, μάς υπογραμμίζει ο συγγραφέας και γι’ αυτό, τόν διορθώνει εξελίσσοντας τον μέχρι την επόμενη αναθεώρηση) και τρίτον, το χιούμορ του Φάυνμαν (όπως και κάθε λογής λεπτεπίλεπτου χιούμορ) παραμένει αρυτίδωτο.

 

2.     F. Mora, «Νευροεκπαίδευση», Μαθαίνουμε μόνο ό,τι αγαπάμε, Μετ: Κ. Παλαιολόγος, Επιστημονική επιμέλεια: Χ. Δάλλα,  Παν/κές εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο, 2021.

 

«Νευροεκπαίδευση»: το ότι οι νευροεπιστήμες αποτελούν ένα από τα πιο γοργά αναπτυσσόμενα πεδία της ανθρώπινης γνώσης στις μέρες μας είναι πλέον κοινός τόπος – και αποτελεί επιτακτική ανάγκη να εμπλουτιστεί η γλώσσα και η βιβλιογραφία μας με τα νεότερα ευρήματα τους[i] – σε πλήθος ζωτικών περιοχών, όπως η εκπαίδευση.

 

Διαβάζοντας την μελέτη του Mora στα πολλά, που καταλαβαίνει κανείς, ξεχωρίζει η αίσθηση ότι πλέον ζούμε ένα μεταβατικό στάδιο το οποίο με την συνδρομή των νευροεπιστημών μας επιφυλάσσονται όχι απλώς εξελίξεις σε δομές, όπως το σχολείο και το πανεπιστήμιο, αλλά πραγματικές επαναστάσεις.

 

Η ήδη υπάρχουσα μελέτη του εγκεφάλου επαληθεύει μία σειρά παραδοχών που είχαν μία εμπειρική κυρίως αξία (πχ ότι μαθαίνουμε καλύτερα, όταν αγαπούμε κάτι ή αυτόν που το διδάσκει) αλλά και συγχρόνως διαψεύδει πράγματα που υιοθετούνται άκριτα – από διανοητική, πολιτική ή κοινωνική αδράνεια, όπως οι ώρες λειτουργίας του σχολείου, η διάταξη των μαθημάτων, η διδακτέα ύλη και τόσα πολλά – ώστε σε λίγα χρόνια, (αν όχι, άμεσα), είμαστε υποχρεωμένοι να υποβάλλουμε τόσο μικροδομές, όσο και μακροδομές των εκπαιδευτικών μας συστημάτων σε πλήρη αναθεώρηση.

 

Πάντως το να διευρύνεται το σχολικό πρόγραμμα των ολοημέρων μας – δίχως προηγούμενη μελέτη, όχι μόνο σε κοινωνικά, αλλά και σε νευροεπιστημονικά στοιχεία των μαθητών μας – μέχρι τις 17.30, εδώ στην Ελλάδα, (στην Ελλάδα του πλήθους άλλων σημαντικότερων εκπαιδευτικών προβλημάτων) είναι στην κρίση του πολίτη το ποιους λόγους εξυπηρετεί.

---

[i]  Προβλ. το άρθρο μας «Ιχνηλατώντας τα νεότερα ευρήματα των νευροεπιστημών» (εφημ. Ροδιακή, Ιούνιος 2021) https://www.rodiaki.gr/article/460007/ta-ixnh-ths-empeirias-kai-katw-apo-to-katwfli