"Κλειστά σχολεία - ανοιχτά βιβλία": "Η γλώσσα, τα λάθη και τα πάθη" του Γιάννη Η. Χάρη

// "Κλειστά σχολεία - ανοιχτά βιβλία": κάθε μέρα, όσο κρατήσει η απουσία μικρών και μεγάλων από τις σχολικές αίθουσες, θα γράφω ένα σύντομο σχόλιο για ένα βιβλίο που απόλαυσα και που εκτιμώ πως αξίζει την προσοχή μας. // [4]

Γιάννης Η. Χάρης, "Η γλώσσα, τα λάθη και τα πάθη" (Β’ τόμος, 2η εκδ. Γαβριηλίδης, 2017): Όσοι παρακολουθούμε το έργο του Γιάννη Χάρη, κατά τις τελευταίες δεκαετίες, αισθανθήκαμε μεγάλη χαρά που αρχικά στις εκδ. Πόλις κι έπειτα στις εκδ. Γαβριηλίδης συσσωματώθηκαν 6 διακριτοί τόμοι με επιφυλλίδες, κείμενα, ομιλίες και δημόσιες παρεμβάσεις του (2 τόμοι: με τίτλο «Η γλώσσα, τα λάθη και τα πάθη» και 4 μικροί τόμοι: κάτω απ’ την κοινή επωνυμία «Στοιχήματα»). Κι αυτό, διότι βρίσκει κανείς την ευκαιρία να έχει σε συστηματικότερη βάση συνομιλητή του έναν λόγιο, του οποίου η γνώση και η αγάπη για την γλώσσα τροφοδοτεί με λύσεις και αντισώματα σε καιρούς μεγάλης έξαρσης ουκ ολίγων μύθων και ιδεολογικών αγκυλώσεων περί την ελληνική.

Στα κείμενα της συγκεκριμένη έκδοσης, ο Γ. Χάρης, εκθέτει προβληματισμούς καίριους για πλήθος γλωσσικών ζητημάτων (από την υποτιθέμενη λεξιπενία των νέων μέχρι την παρουσία ποικίλης μορφής λαθών στην γραπτή και προφορική μας έκφραση κι επικοινωνία), ενώ αντιπαρατίθεται με λόγο νηφάλιο και τεκμηριωμένο απέναντι σε μύθους με ιδεολογικό (ενίοτε και με ψυχολογικό) υπόστρωμα, όπως η δημοφιλής σε αρκετούς άποψη για την ανωτερότητα της αρχαίας ελληνικής γλώσσας έναντι της σημερινής.

Συνεχίζοντας την παράδοση της προσέγγισης του Δ. Μαρωνίτη (αλλά και ανάλογων τοποθετήσεων του Εμμ. Κριαρά, του Α.-Φ. Χριστίδη και του Γ. Γιατρομανωλάκη) τοποθετείται υπέρ της απομάκρυνσης των αρχαίων ελληνικών από το Γυμνάσιο και συντονίζεται με την προτροπή να διδάσκονται αυτά σαν ξένη γλώσσα. Τα παιδαγωγικά και γλωσσικά του επιχειρήματα συνοψίζονται στο ότι αν συνεχίσουμε επενδύοντας στο ίδιο εκπαιδευτικό μοντέλο –καθώς η σπουδή των αρχαίων ελληνικών απαιτεί ένα πρόγραμμα απαιτητικό και πολυετές– η σύγχυση και η ημιμάθεια θα συνεχίσουν να θάλλουν στις νεότερες γενιές – όπως και στις παλαιότερες.

Ο Γ. Χάρης, τόσο ως μεταφραστής (σχεδόν ολόκληρης της πεζογραφίας του Κούντερα) όσο κι ως επιμελητής εκδόσεων (ο τελευταίος επιμελητής του Οδ. Ελύτη) δεν είναι μία συνηθισμένη περίπτωση στα γράμματα μας. Αναρωτιέμαι – με μία δόση ομολογημένης αφέλειας: πόσο ευεργετική θα ήταν η παρουσία του σε ένα πρόγραμμα επιμόρφωσης εκπαιδευτικών;

Κι επειδή τα προγράμματα επιμόρφωσης του υπουργείου Παιδείας έχουν ατονίσει από την εποχή της Άννας Διαμαντοπούλου (πόσο οξύμωρο ηχεί για την υπουργό που ήθελε να συνδέσει το όνομά της με την δια βίου εκπαίδευση) τα βιβλία του Γ. Χάρη, όπως και του Ν. Σαραντάκου ή του Π. Μπουκάλα που συναντώνται σε κοινές γλωσσικές και πολιτισμικές επιλογές και αιτήματα, είναι για πολλούς από μας ένα ανοιχτό κανάλι σκέψης και πνευματικής ανατροφοδότησης.