Για τον Βασίλη Ραφαηλίδη

Πάνω από δύο δεκαετίες έχουν πλέον περάσει από τον θάνατο του Βασίλη Ραφαηλίδη, για τον οποίο πλείστες όσες αναφορές τον κατονομάζουν ως έναν "αιρετικό" της ελληνικής διανόησης και της αριστεράς – κι άλλες τόσες, εστιάζοντας αποκλειστικά στην τηλεοπτική περσόνα που καλλιέργησε ιδιαίτερα κατά την πρώτη περίοδο της ιδιωτικής τηλεόρασης, ως έναν οξυδερκή αναλυτή που δεν απέφυγε τις γραφικές αποχρώσεις.

 

Βρίσκω και τις δύο προσλήψεις σε μεγάλο βαθμό επιφανειακές κι άστοχες.

 

Τόσο για μένα όσο και για αρκετούς συνομηλίκους μου ο Ραφαηλίδης ήταν σημείο αναφοράς – πλάι σε άλλα πρόσωπα του ίδιου πνευματικού κυβισμού, πλην όμως όχι απαραίτητα και της ίδιας κοσμοαντίληψης.

 

Στα 20 μου διέτρεξα όλη του την πλούσια εργογραφία: από τα κινηματογραφικά έως τα πολιτικά του βιβλία. Ακόμη και η αυτο-βιογράφησή του με το «Μνημόσυνο για έναν ημιτελή θάνατο» (εκδ. Εικοστός Πρώτος, 1992) παραμένει και σήμερα ευφρόσυνη από ποικίλες σκοπιές εμπειρία παρά τα μύρια βάσανα και τις ταλαιπωρίες που φανερώνει – χάριν κυρίως σε μία σπάνια αίσθηση του χιούμορ εκπορευόμενη τόσο από την ίδια τη γλώσσα, αλλά, ιδίως, από τον ατόφιο υπερρεαλισμό των ανθρωπίνων.

 

Αν γίνομαι λιγάκι πιο προσωπικός είναι μόνο και μόνο για να καταλήξω στην προτροπή προς τους σημερινούς 20άρηδες να τον ανακαλύψουν και φυσικά προϊόντος του χρόνου – κι ό,τι αυτό επιφέρει σε πείρα ζωής, σπουδής και μελέτης – να τον αμφισβητήσουν.

Άλλωστε κι ο ίδιος ο Ραφαηλίδης ήταν ένας διαρκής αμφισβητίας συστημάτων σκέψης και πολιτικής πρακτικής – όσο και του ίδιου του εαυτού: διαμορφώνοντας αυτό το ιδιαίτερα ενδιαφέρον κράμα ποικίλων ‘–ισμών’, όπως γράφει ο ίδιος, «σε ίσες δόσεις από μαρξισμό, αναρχισμό, υπαρξισμό, φροϋδισμό, νιτσεϊσμό, λογικισμό, παραλογισμό και μερικών άλλων ‘–ισμών’ που αλληλοαναιρούνται και προφυλάσσουν από τον πιο επικίνδυνο ‘–ισμό’, τον δογματισμό, αυτόν ακριβώς που κάνει τους άλλους να σε χαρακτηρίζουν δογματικό, ίσως γιατί δεν ξέρουν πως ο δογματικός και ο ‘μονοδιάστατος άνθρωπος’, είναι το ίδιο πρόσωπο, όπως λέει και ο Μαρκούζε» («Η μεγάλη περιπέτεια του μαρξισμού», εκδ. Εικοστός Πρώτος, 1999, σελ. 549).

Του χρωστάμε.

Βασίλης Ραφαηλίδης 

14 Ιανουαρίου 1934 - 8 Σεπτεμβρίου 2000

Βιβλιογραφία