Θάνατος - Αθανασία

Διάβασα ξανά, έπειτα από 20 χρόνια, την «Αθανασία» του Μίλαν Κούντερα. Λίγο ακριβώς μετά τα θλιβερά νέα που ήλθαν πρόσφατα για τον μεγάλο Τσέχο συγγραφέα.

 

Γιατί την «Αθανασία»; Ίσως λόγω της πιο αμυδρής δύναμης της στην μνήμη μου από τα άλλα έργα του.

 

Έτσι υπέθεσα στην αρχή. Η πραγματική αιτία όμως ήταν βαθύτερη: η ίδια η κεντρική του θεματική – ο θάνατος και η σιαμαία του φίλη, η αθανασία.

 

Κι ενώ ο θάνατος υπάρχει – η πρώτη κοινή μας βεβαιότητα – η αθανασία απλώνει περισσότερο τη σκιά της στην ζωή μας, παρά μία συχνότητα με σάρκα και οστά.

 

Μικρή ή μεγάλη, η αθανασία είναι αυταπάτη. Γι’ αυτό και λειτουργεί ως δέλεαρ – μας υπαινίσσεται ο Κούντερα.

 

Παράλληλα μας ξεδιπλώνει ένα υφαντό από ιστορίες και μικρότερες θεματικές που μέσα απ’ την αλληλοδιείσδυσή τους βρίσκει χώρο η σκέψη του να αρτιωθεί όχι ως ασπόνδυλη ή ακαδημαϊκή φιλοσοφία, αλλά ως πηγαίος στοχασμός πάνω στα ανθρώπινα.

 

Ο Κούντερα δεν είναι πλέον εδώ – ως οντότητα. Η αθανασία δεν τον αγκαλιάζει, όπως και κάθε ανθρώπινη ύπαρξη. Το τι θα μείνει επίσης μακροπρόθεσμα απ’ το έργο του είναι αμφίβολο. Ό,τι ίσως διατηρηθεί στη μνήμη ενός ασκημένου μουσικόφιλου, πάλι υπαινίσσεται ο ίδιος ο συγγραφέας, απ’ την ακρόαση της αγαπημένης του συμφωνίας. Στην καλύτερη, ενδεχομένως, περίπτωση.

 

Τότε, γιατί δημιουργούμε; Γιατί γράφουμε; Γιατί συνθέτουμε; Μήπως δεν είναι ήδη πελώριο το στομάχι της λήθης – χώρια το μελλοντικό δυνητικό στομάχι των πυρηνικών ή της AI (Τεχνητής Νοημοσύνης);

 

Γιατί δημιουργούμε, παρ΄όλα αυτά;

 

Για ένα μικρό «εδώ και τώρα». Γι’ αυτό το ελάχιστο «εδώ και τώρα» που είναι η ζωή μας – και η ζωή των άλλων ανθρώπων.

 

Και το οποίο είναι ό,τι πιο κοντινό κατέχουμε ως «παν».